Je dook helemaal in de geschiedenis van jouw wijk en geeft er nu ook rondleidingen. Hoe ben je daarin gerold?
Erik: Drie jaar geleden ben ik van Brussel terug naar Leuven verhuisd. In de straat was er al een comité rond Hortense Daman. Iemand was bezig met het maken van de muurschildering (op het kruispunt van het Hortense Damanhof met de Bierbeekstraat) en mensen kwamen errond samen.
Na de muurschildering zijn we verdergegaan met het wijkcomité. Als eerstvolgende actie gaven we het boek over Hortense Daman van Mark Bles opnieuw uit, inclusief enkele correcties. (Het boek was niet meer verkrijgbaar.)
Daarna trokken we onze stoute schoenen aan en belden we naar de burgemeester met de vraag of Hortense Daman een forum kon krijgen en in de kijker kon komen. Het is een sterke dame die belangrijk is voor de geschiedenis van Leuven.
Dat vierden we in café Pigeon d’Or. De kinderen van Daman die in Engeland wonen, kwamen speciaal naar Leuven om mee te maken dat hun moeder ereburger werd.
Achteraf kregen we van verschillende Leuvenaars de vraag om hier rondleidingen over te geven, zoals we ook deden bij de boekvoorstelling en viering van het ereburgerschap…. Toen ontstond ook het idee om me daarin te professionaliseren en startte ik de opleiding tot gids.
In september was er een heel pakket klaar voor Leuvense scholen. Dat maakte ik als eindexamen voor de gidsenopleiding. Ik leidde vooraf ook enkele klassen rond als test, waar ik heel toffe reacties op kreeg. De reden daarvoor? Het verhaal van Hortense Daman is heel concreet.
In de onderwijsdoelen van het lager onderwijs staat dat de leerlingen geïntroduceerd moeten worden in de debatten rond oorlog en vrede.
Hortense Daman was zelf een meisje van 14 jaar. Je kan heel concreet maken wat ze heeft meegemaakt. Je kan tonen waar ze woonde, wat ze meemaakte bij de bombardementen in het begin van de oorlog, hoe ze voor het verzet berichten, wapens en springstof smokkelde in het mandje van haar fiets, verstopt onder groenten, fruit of eieren. Ook haar overburen waren actief in het verzet. (Je kan het verhaal van Hortense Daman op de website van het wijkcomité lezen of in het hoger vermelde boek van Mark Bles.)
Afgelopen schooljaar leidde ik ook 40 laatstejaars van Atheneum De Ring rond. Bijzonder was dat het doorging op woensdagnamiddag, in hun vrije tijd. Ze waren dus niet verplicht om deel te nemen! De interactie met de leerkrachten én leerlingen was heel fijn. Ik kreeg ook veel vragen over de actualiteit rond Gaza, Oekraïne en Trump. Als gids moet je dan natuurlijk net als een leerkracht geen politiek oordeel vellen, maar de context duiden en de verschillende stemmen in het debat duiden.
Een belangrijk moment om de verhalen van die oorlog concreet te vertellen en de link te leggen met de actualiteit. Op de begraafplaats kan je dat heel concreet voorstellen. Het huis van de familie Daman ligt vlakbij de hoofdingang. Ook andere verzetstrijders woonden hier in buurt. Op de begraafplaats zelf vind je het monument van de weerstanders en politieke gevangenen en het monument voor de Brand van Leuven tijdens de Eerste Wereldoorlog. Daar kan je met kinderen ook naar beneden in de crypte. Toch wat koud en griezelig. Heel vaak krijg je al snel de reactie dat het “precies een bunker is”. Van daaruit maak je dan weer de link naar schuilkelders in Oekraïne. Zeker als je op de koude grond gaat zitten en het licht uitdoet, kan je een beetje ensceneren hoe schuilen voor een bombardement kan voelen.
Verder droomde ik er natuurlijk van dat er zoveel mogelijk scholen zouden komen en nu lijkt het alvast een schot in de roos met wekelijks twee rondleidingen voor scholen in de agenda en nog een reeks aanvragen. Heel fijn dat de Erfgoedcel helpt om dit initiatief bekend te maken. Het is belangrijk om leerlingen niet enkel de feiten en anekdotes van het verzet te leren kennen, bijvoorbeeld waar Hortense Daman met haar fiets reed, waar geschoten is, … Ook de context is belangrijk. Wat zijn de gevolgen van WO II voor oorlog en vrede? Denk maar aan de oprichting van de Verenigde Naties, Verklaring van De Rechten van de Mens, de opbouw van de NAVO om de vrede te proberen handhaven, … Dat duid ik ook allemaal in zo’n rondleiding.
Het is heel mooi dat dit allemaal het gevolg is van een eenmalig initiatief van Kom op voor je Wijk waarbij de stad de muurschildering heeft gefinancierd. Hierdoor is er een blijvende herdenking in de straat. Dat project zorgt voor zichtbaarheid van een maatschappelijk debat en helpt het verhaal concreet te vertalen.
En natuurlijk kan je het verhaal van het verzet nu ook lezen in de Straathistories over onze wijk.
Heb je nog dromen hierrond?
Erik: Eén van mijn dromen is het verzet in Leuven in kaart brengen. Daar zijn ook een aantal andere groeperingen in Leuven mee bezig. We werken ook samen met de actie ‘vrij op 8 mei’, een vereniging die als doel heeft om het officiële einde van Wereldoorlog II te herdenken en in actuele discussie rond links en rechts democratie wil duiden met woorden.
We moeten blijven vechten tegen polarisering, discriminatie en extreem-rechts. En het is mooi als dat kan via lokaal erfgoed.
Meer info over de rondleiding voor scholen en groepen.
