Leuvense vondelingentekens in Portugal
Stadsarchief Leuven draagt samen met internationale partners bij aan een bijzondere erfgoedaanvraag: de archieven van vondelingentekens worden voorgedragen voor opname in het Memory of the World-register van UNESCO. Enkele vondelingentekens uit Leuven zijn ook digitaal te zien op een tentoonstelling in Lissabon.
Vondelingentekens
Een vondelingenteken is een briefje, stukje stof, penning of ander herkenningsteken dat door de moeder wordt meegegeven met het kind. Vaak gaat het om een document dat in twee helften is gescheurd: één helft blijft bij het kind, de andere helft bij de moeder. Zo kunnen moeder en kind eventueel later herenigd worden.
In het Leuvense stadsarchief worden 3782 vondelingendossiers uit de periode 1798 tot 1861 bewaard, afkomstig uit het OCMW-archief. Ongeveer één derde van deze dossiers bevat zo'n vondelingenteken. Typische vondelingentekens zijn doorgeknipte speelkaarten, handgeschreven brieven, doodsprentjes of lintjes.
Het gebruik van vondelingentekens was in de 19de eeuw wijdverspreid in Europa, vooral in landen met Iberisch-katholieke invloeden, maar ook in Groot-Brittannië en Rusland. Het systeem van vondelingen, het anoniem afgeven van een kind, toont hoe verschillende samenlevingen in het verleden omgingen met armoede, schaamte en zorg, maar ook met de waardering van kind en leven. Er heerste armoede en anticonceptie of legale abortus bestond niet. Gezinnen waarin vrouwen ongewenst zwanger werden, konden het kind niet altijd grootbrengen. Het kind achterlaten was de enige optie om het kind mogelijk nog een ander leven te geven.
UNESCO-erkenning samen met internationale partners
Het Memory of the World-register van UNESCO erkent documentair erfgoed van wereldbelang. Het initiatief om vondelingentekens hieraan toe te voegen komt van het Portugese Santa Casa da Misericórdia de Lisboa. Samen met het districtsarchief van Porto, het Instituo degli Innocenti (Italië), de Asociación Civil Educativa y Solidaria El Hogar (Argentinië) en het FelixArchief Antwerpen, Archief Gent én Stadsarchief Leuven dienen ze een aanvraag in bij UNESCO om de objecten die achtergelaten werden bij vondelingen te erkennen.
Een erkenning van deze vondelingentekens zou een grote meerwaarde zijn. Vondelingentekens zijn niet alleen tastbare getuigen van een sociaal systeem dat ooit duizenden levens raakte, maar ook van een gedeelde menselijke geschiedenis waarin zorg, verlies en hoop centraal staan. De erkenning zou historisch en genealogisch onderzoek naar vondelingen verder versterken en het bewustzijn vergroten over de maatschappelijke context waarin zij leefden.
Expo in Lissabon
Van 17 november 2025 tot 29 maart 2026 organiseert de Portugese initiatiefnemer ook een tentoonstelling over het thema met als titel "Children of All... Children of Whom? The Foundlings of the Lisbon Wheel". In de tentoonstelling in Lissabon vind je ook vondelingentekens van de internationale partners. Vanuit Leuven zijn vijf vondelingentekens digitaal aanwezig.
Heb je een vraag?
Contacteer ons. We helpen je graag verder.
