Erfgoed fotograferen als vrijwilliger

Jacques Willems (64 jaar, Kessel-Lo) is sinds 2019 één van de vaste vrijwilligers van de Leuvense Erfgoedcel. Als gepassioneerd fotograaf helpt hij bij het inventariseren van religieuze voorwerpen in Leuvense kerken, waaronder die in zijn geboortekerk, Blauwput.

24 november 2020

Jacques: Ik had altijd al heel grote interesse in fotografie. De laatste 5 jaar van mijn beroepscarrière als militair was ik op het werk ook fotograaf voor evenementen. Met het vooruitzicht op mijn pensioen wilde ik me verder toeleggen op fotografie, maar dit kwam door mijn opdracht op het werk in een stroomversnelling. Ik volgde cursussen en kocht een degelijke, digitale uitrusting. Intussen begon ik ook boeken over fotografie en fototoestellen te verzamelen. Momenteel telt elke verzameling meer dan 1000 stuks, veel te veel eigenlijk (lacht).

© Jan Crab

Hoe kwam je als vrijwilliger bij de Erfgoedcel terecht?
Jacques: Ik ben lid van fotoclub Foto Gamma in Leuven. Op een bepaald moment kwam daar de vraag of iemand interesse had om zich te engageren voor de Leuvense Erfgoedcel. En zo heb ik me aangemeld. Ik vond het een interessante uitdaging op fotografisch vlak. Ik heb vooral een passie voor natuurfotografie en macrofotografie, waarbij je alles van heel dichtbij met beperkte scherptediepte fotografeert. Dat is heel anders dan bij de Erfgoedcelprojecten waar ik de foto’s in één keer neem.
In oktober 2019 ben ik gestart bij het inventarisproject in de Sint-Agathakerk in Wilsele . Daarna gingen we aan de slag in de kerk van Blauwput (Kessel-Lo). Dat is nu afgerond. Nu waren we bezig in de Sint-Jacobskerk in de Bogaardenstraat (Leuven centrum) tot corona onze werkzaamheden stopte.

Wat doe je precies als vrijwillig fotograaf?
Jacques: Ik fotografeer voorwerpen in Leuvense kerken: religieuze voorwerpen, kunstvoorwerpen, … De foto’s dienen om de collecties te tonen op Erfgoedplus.be. Het gaat om allerlei soorten voorwerpen: schilderijen, beeldhouwwerken, allerlei kleine voorwerpen, maar ook het interieur van de kerk. Door zo’n voorwerpen te mogen afbeelden, leer ik zelf iets bij. Ook de kennis van studiofotografie, die ik opdeed in fotografiecursussen, komt nu weer van pas.

Wat is het opvallendste object dat je al fotografeerde als vrijwilliger?
Jacques: Onlangs in de Sint-Jacobskerk kon ik de oude doopvont fotograferen. Die doopvont is echt magnifiek! Ongelofelijk mooi.

Als vrijwilliger kan je in elke kerk speciale zaken zien die het publiek niet te zien krijgt.

Naast fotografie heb je ook interesse in het religieuze aspect van die voorwerpen.
Jacques: Ik ben op nog twee plaatsen actief als vrijwilliger. Ik ben al 19 jaar vrijwillige bibliothecaris bij IBC, International Baptist Church of Brussels. Zij hebben een Engelstalige kerkbibliotheek met ongeveer 5000 religieuze werken. Ik zing er ook in het kerkkoor. Daarnaast ben ik als vrijwilliger ook beginnen werken bij ETF, de Evangelische Theologische Faculteit in Heverlee. Daar hou ik me bezig met registeren, specifiek van bijbels en oude boeken.

Je hebt dus niet enkel een passie voor fotografie, maar ook voeling met collectieregistratie.
Jacques: Inderdaad. Bovendien ben ik in 2004 gestart met het verzamelen van Engelstalige boeken voor bibliotheken en scholen in Ghana. Mijn vrouw is uit Ghana afkomstig en één keer per jaar reizen we naar daar. Op een keer kwam ik in een gehucht van de hoofdstad Accra waar ze een nieuwe bibliotheek bouwden. Het was een heel grote ruimte, bijna leeg, op 4 gevulde boekenkasten na. De ruimte diende als klaslokaal en bib voor de school ernaast. Zo begon ik met het verzamelen van Engelstalige boeken om de collectie van de bib uit te breiden. Ik bezorgde hen al meer dan 10.000 boeken! Ik heb ook al boekenkasten opgestuurd om de groeiende collectie in te zetten.
Tegenwoordig richt ik me vooral op scholen en boeken voor kinderen en jongeren. Als we in Ghana rondrijden, hebben we altijd enkele dozen met boeken in de auto. Als we een schooltje zien, stoppen we altijd even.

© Jan Crab

Welke ervaring als vrijwilliger zal je altijd bijblijven?
Jacques: Het fotograferen in de kerk van Blauwput, waar ik zelf woon. Heel veel zaken in de kerk herinner ik me nog van toen ik als kind in de kerk kwam. Ik herinner mij niet dat ik er gedoopt bent (lacht). Wat ik me wel herinner is mijn eerste communie, plechtige communie, …
Er waren stukken die ik herkende, maar even goed zaken die veranderd zijn of waar ik me over afvroeg waar ze naar toe zijn. Ik herinner me bijvoorbeeld dat er vroeger muurschilderingen aanwezig waren in de kerk. Die lijken verdwenen...

Het is dus belangrijk dat alles wordt gedocumenteerd en vastgelegd. Anders gaat het verloren.

Als afsluiter, heb je nog een fotografiedroom?
Jacques: Ja, een reis naar Madagascar, om daar de natuur in beeld te brengen. Maar dichterbij mag de Erfgoedcel me ook nog vragen om niet-religieuze collecties of objecten te fotograferen. En ook de monumenten en gebouwen, het onroerend erfgoed, trekt me aan.

Benieuwd naar de foto’s die Jacques maakt voor de Erfgoedcel? Als de inventarissen klaar zijn, verschijnen ze met foto’s op Erfgoedplus. Momenteel kan je alvast de collecte van de Sint-Agathakerk in Wilsele en van de Heilighartkerk in Kessel-Lo bekijken.

Wil je zelf een erfgoedcollectie in Leuven inventariseren? Neem contact op met de Erfgoedcel. We helpen je graag om een traject op te starten en uit te voeren.